Koyun ve Keçi Hastalıkları Rehberi – Yeni Başlayanlar İçin

1. Koyun ve Keçi Hastalıklarının Önemi

Koyun ve keçilerde görülen hastalıklar hem hayvan sağlığı hem de yetiştiricinin ekonomik verimi açısından çok önemlidir. Hastalıklar süt, et ve yapağı veriminde düşüşe, yavru kayıplarına ve tedavi masraflarına yol açabilir. İşte sizler için hazırladığımız Koyun ve Keçi Hastalıkları Rehberi

Hastalıkların Ekonomik ve Hayvan Sağlığı Açısından Etkisi

• Verim kaybı: Süt verimi, et kalitesi, döl oranında düşüş

• Ölüm oranı: Hastalığa göre %5–%70 arasında değişebilir

• Yavru kayıpları: Gebelikte düşük, doğum sonrası ölüm oranı

• Tedavi maliyeti: İlaç, vitamin, yem katkısı ve veteriner masrafları

Önleyici Bakım ve Hijyenin Önemi

• Ahır ve mera temizliği, dezenfeksiyon

• Aşılama programına uyum

• Yeni alınan hayvanların karantinaya alınması

• Yeterli beslenme ve mineral takviyesi

• Temiz su ve dengeli yem kullanımı

Hijyen eksikliği, küçükbaşlarda hastalık riskini artırır.

Erken teşhis, hastalıkları önlemenin anahtarıdır.

Civcivler gibi kuzular da hastalıklara karşı hassastır.

2. Hastalıkların Sınıflandırılması ve Açıklamaları

A. Viral Hastalıklar

Virüslerin neden olduğu, hızlı bulaşan ve genellikle ciddi ekonomik kayıplara yol açan hastalıklardır.

1. Şap Hastalığı (Foot and Mouth Disease – FMD)

(Ağızda ve ayakta yaralara, iştahsızlığa yol açan viral hastalık)

• Etken: Picornavirüs (viral) → (Ağız, dil ve ayaklarda yaralar yapan virüs)

• Belirtiler: Salya artışı, topallama, ağız içi ve tırnakta yaralar, süt veriminde düşüş

• Bulaşma: Hasta hayvan, yem, su ve ekipman

• Önlem: Aşılama, karantina

• Tedavi: Spesifik tedavi yok, destekleyici bakım (vitamin, mineral, yara bakımı)

2. Keçi Çiçeği (Capripox) → Özellikle keçilerde yaygındır.

(Deri üzerinde kabarcık ve yaralar oluşturan viral hastalık)

• Etken: Capripox virüsü (viral) → (Deride kabarcık ve yaralara yol açar)

• Belirtiler: Ateş, iştahsızlık, deride kabarcıklar

• Bulaşma: Direkt temas, sinekler, ekipman

• Önlem: Aşılama, hijyen

• Tedavi: Destekleyici bakım

3. Mavi Dil Hastalığı (Bluetongue)(Sivrisineklerle bulaşan, özellikle koyunlarda görülen viral hastalık)

• Etken: Bluetongue virüsü (viral) → (Damarları etkileyen virüs)

• Belirtiler: Ağızda şişlik, salya, dilde morarma, topallama

• Bulaşma: Tatarcık sinekleri (Culicoides)

• Önlem: Vektör mücadelesi, aşı

• Tedavi: Destekleyici bakım

4. PPR (Küçük Ruminant Vebası)

• Etken: Paramiksovirüs

• Belirtiler: Yüksek ateş, ishal, solunum güçlüğü, ölümler

• Önlem: Aşılama, hijyen

Küçükbaşlarda kalabalık ortam, hastalık yayılımını hızlandırır.

Sağlıklı yem ve su, hastalıkların önlenmesinde ilk adımdır.

Anne sütü, yavru sağlığında en güçlü koruyucudur.

B. Bakteriyel Hastalıklar

Bakterilerin neden olduğu, genellikle hijyen ve beslenme hatalarıyla bağlantılı hastalıklardır.

1. Bruselloz (Brucellosis)

(İnsanlara da bulaşabilen, düşük ve kısırlığa yol açan hastalık)

• Etken: Brucella melitensis → (Üreme sistemini etkileyen bakteri)

• Belirtiler: Düşük, kısırlık, süt veriminde düşüş

• Bulaşma: Enfekte yavru zarları, süt, temas

• Önlem: Aşılama, hijyen

• Tedavi: Yok, sürüden uzaklaştırma

2. Enterotoksemi (Çelerme Hastalığı)

(Ani ölümlere neden olan bağırsak kaynaklı bakteri hastalığı)

• Etken: Clostridium perfringens → (Bağırsaklarda toksin üreten bakteri)

• Belirtiler: Ani ölümler, sinirsel belirtiler, ishal

• Bulaşma: Ani yem değişikliği, fazla tahıl yemi

• Önlem: Aşılama, dengeli besleme

• Tedavi: Çoğunlukla mümkün değil

3. Şarbon (Anthrax)

(Ölümcül, insanlara da bulaşabilen tehlikeli hastalık)

• Etken: Bacillus anthracis → (Kan ve dokuları etkileyen bakteri)

• Belirtiler: Ani ölümler, kan sızıntısı

• Bulaşma: Enfekte toprak, yem, su

• Önlem: Aşılama

• Tedavi: Acil veteriner müdahalesi

C. Paraziter Hastalıklar

Verim kaybı ve zayıflama en yaygın etkileridir.

1. İç Parazitler (Solucan, Akciğer Kurdu)

• Belirtiler: İshal, kilo kaybı, halsizlik, öksürük

• Önlem: Düzenli antiparaziter ilaçlar

• Tedavi: Antiparaziter ilaçlar

2. Dış Parazitler (Kene, Bit, Uyuz etkenleri)

• Belirtiler: Kaşıntı, tüy dökülmesi, zayıflık

• Önlem: Ahır temizliği, parazit ilaçları

• Tedavi: Dış parazit ilaçları, banyo

3. Koksidiyoz (Bağırsak hastalığı)

• Etken: Eimeria spp. (Bir tür parazit)

• Belirtiler: Kanlı ishal, kilo kaybı, ölümler

• Önlem: Hijyen, koksidiyostat yem

• Tedavi: Antikoksidiyal ilaçlar (veteriner kontrolünde), vitamin-mineral takviyesi, elektrolit desteği.

Mineral ve vitamin desteği, bağışıklığı güçlendirir.

Doğal mera, hem bağışıklık hem de verim için önemlidir.

Kalabalık kapalı alanlarda hastalıklar daha kolay yayılır.

D. Metabolik ve Beslenme Kaynaklı Hastalıklar

Yanlış beslenme veya mineral eksiklikleri sonucu ortaya çıkar.

• Beyaz Kas Hastalığı (White Muscle Disease): Selenyum/E vitamini eksikliği → kas erimesi, ani ölümler

• Ketozis: Enerji yetersizliği → süt veriminde düşüş, halsizlik

• Mineral Eksiklikleri: Kalsiyum, fosfor, çinko eksiklikleri → kemik bozuklukları, kısırlık

E. Diğer Hastalıklar

• Ayak Çürüklüğü: Nemli ahır ve hijyen eksikliği → topallama

• Zatürre (Pneumonia): Soğuk ve rutubet → öksürük, solunum güçlüğü

3. Hastalıkların Ortak Belirtileri

• Halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı

• İshal veya dışkı değişiklikleri

• Solunum problemleri, öksürük

• Yapağı ve tüylerde bozulma

• Verim kayıpları (süt, et, yavru)

4. Önleme ve Hijyen

• Düzenli aşılama programı (şap, enterotoksemi, brusella vb.)

• Temiz yem ve su sağlanması

• Ahır temizliği ve dezenfeksiyon

• Düzenli sağlık kontrolü ve veteriner desteği

“Koyun ve keçilerinizin sağlığını korumak için hijyen, beslenme ve aşılama üçlüsünü ihmal etmeyin. Sağlıklı sürü, bereketli üretimin temelidir.”